Jak zostać dawcą szpiku ?

Co roku od 6 do 9 osób na każde 100000 mieszkańców Polski zapada na białaczki –choroby nowotworowe krwi. Nie znana jest etiologia tych chorób – dotyka ludzi różnych zawodów i w różnym wieku.
Bardzo często jedynym zabiegiem ratującym życie jest przeszczep szpiku kostnego.
W szpiku kostnym wytwarzane są komórki krwi zwane komórkami macierzystymi dzięki którym odtwarza się układ krwiotwórczy i odpornościowy organizmu.
Potencjalnych dawców poszukuje się wśród rodziny chorego, ale szansa znalezienia dawcy rodzinnego jest mała. Zgodnie z prawami dziedziczenia tylko co czwarty chory może otrzymać szpik od dawcy spokrewnionego. Pozostali muszą oczekiwać na znalezienie nie- spokrewnionego dawcy. Dlatego też tworzy się rejestry dawców niespokrewnionych. Jeżeli rejestr takich dawców jest duży – istnieje duża szansa znalezienia dawcy zgodnego. Liczba zarejestrowanych niespokrewnionych dawców szpiku w naszym kraju jest mała w stosunku do liczby mieszkańców i wynosi około 80 tysięcy, podczas gdy w Niemczech aż 3 miliony.
Dawcą szpiku może zostać zdrowa pełnoletnia osoba, która nie ukończyła 50 roku życia. Chęć zostania dawcą deklaruje się poprzez wypełnienie formularza „ Oświadczenie woli o wpisie do Centralnego Rejestru Niespokrewnionych Dawców Szpiku” i przesłanie go do odpowiedniego ośrodka. Druk formularza można otrzymać na stronie internetowej www.poltransplant.ing.pl oraz w Punktach Krwiodawstwa i Zakładach Opieki Zdrowotnej .
Po zarejestrowaniu danych osobowych w rejestrze potencjalny dawca zostanie skierowany do określonego Zakładu Opieki Zdrowotnej w pobliżu miejsca zamieszkania. Po zbadaniu i wykluczeniu współistnienia chorób dyskwalifikujących jako dawcę zostanie pobrana próbka krwi do badań genetycznych. Wszystkie informacje będą zarejestrowane w Centralnym Rejestrze zgodnie z przepisami o ochronie danych osobowych. Dawcę szpiku na stałe dyskwalifikują następujące choroby: zakażenie wirusami zapalenia wątroby typu A, B, C oraz wirusem HIV, gruźlica, cukrzyca, przebyty zawał serca, epilepsja, nadciśnienie, posiadanie tatuażu i zażywanie leków hormonalnych.
W przypadku znalezienia odpowiedniego dawcy jest on powiadamiany o konieczności zgłoszenia się do ośrodka zajmującego się przeszczepem, gdzie jest ponownie badany w celu potwierdzenia dobrego stanu zdrowia i zapoznany z technikami pobierania szpiku. Po podjęciu ostatecznej decyzji dawcy o oddaniu szpiku biorca-chory zostaje intensywnie przygotowywany do przeszczepu silnymi lekami. Wycofanie w tym okresie zgody dawcy na oddanie szpiku dla chorego może stanowić zagrożenie życia.
Szpik pobiera się w znieczuleniu ogólnym ze stawu biodrowego lub bez znieczulenia z krwi obwodowej. Zabieg jest bezpieczny i nie stanowi zagrożenia dla zdrowia dawcy.
Przeszczepienie szpiku od niespokrewnionego dawcy jest bezpłatne i anonimowe.
Liczba przeszczepów w stosunku do oczekujących chorych jest wciąż za mała. W roku 2009 na 193 przeszczepy od niespokrewnionych dawców tylko 47 pochodziło od dawców z rejestrów krajowych. Wydłużony czas oczekiwania na znalezienie dawcy zmniejsza szansę na przeżycie .

Profilaktyka wad wrodzonych u dzieci.

Ryzyko urodzenia dziecka z wadami wrodzonymi można zmniejszyć w 90% poprzez przyjmowanie odpowiednich dawek kwasu foliowego ( witaminy z grupy B - -która nie jest syntetyzowana przez nasz organizm, musi być dostarczona z pożywieniem).
Niedobór kwasu foliowego w diecie kobiety planującej ciążę i będącej w ciąży może spowodować niedorozwój łożyska, samoistne poronienie, urodzenie dziecka ze zmniejszoną wagą ciała, a także doprowadzić do powstania wad ośrodkowego układu nerwowego (tzw. Wad Cewy Nerwowej - bezmózgowie, przepuklina mózgowo-rdzeniowa, rozszczep kręgosłupa i podniebienia). Ośrodkowy układ nerwowy kształtuje się w pierwszych czterech tygodniach ciąży , kiedy kobieta nie wie , że zostanie matką. Dlatego też w diecie każdej kobiety będącej w wieku rozrodczym powinna się znaleźć wystarczająca dawka kwasu foliowego. Kwas foliowy występuje w warzywach i owocach o barwie zielonej i pomarańczowej ( zielona fasolka, szpinak, brokuł, sałata, kapusta brukselka i włoska, marchew, pomarańcze) oraz w wątróbce i drożdżach.

Zalecane w Polsce normy spożycia kwasu foliowego u kobiet zależą od ich aktywności fizycznej i wynoszą od 0,27 - do 0.30 miligramów dziennie, a dla kobiet ciężarnych 0.45 mg. Rzeczywiste spożycie jest o wiele mniejsze . Sprostanie zapotrzebowaniu na ta witaminę jest bardzo trudne . Należałoby zjeść 650 g owoców w tym 500g pomarańczy, oraz 500 g warzyw w tym marchewki i pomidorów lub 500 g kapusty. Poza tym długotrwałe przechowywanie owoców i warzyw oraz gotowanie niszczy witaminy. Z tego powodu wskazane jest spożywanie kwasu foliowego w tabletkach zwłaszcza, że ma on w tej formie 100% przyswajalności. Kwas foliowy występuje w preparacie Folik - w postaci wyizolowanej i w preparatach multiwitaminowych. Kupując te ostatnie należy zwracać uwagę na skład i wskazaną dawkę.

Kobiety, które urodziły dziecko dotknięte wadą cewy nerwowej są obciążone większym ryzykiem -powinny spożywać większą dawkę - 4 mg i być objęte badaniami genetycznymi.

Poza tym kwas foliowy powinien się znaleźć w diecie każdego z uwagi na dobroczynny wpływ na układ nerwowy - zapobiega depresji, miażdżycy i chorobom serca. Jedzmy zatem owoce i warzywa bogate w tą witaminę.